Toelichting op 21e eeuwse vaardigheden met executieve functies

21e eeuwse vaardigheden en executieve functies zijn bekende overkoepelende termen in de onderwijswereld. Het zijn onmisbare vaardigheden en functies voor leerlingen in de veeleisende en snel veranderende (digitale) maatschappij. RobotWise wil bijdragen aan de ontwikkeling van deze vaardigheden en functies om leerlingen voor te bereiden op hun toekomst.

Het model van de 21e eeuwse vaardigheden is tot stand gekomen door het SLO, het landelijk expertisecentrum voor het curriculum. Zij richten zich, in samenwerking met het ministerie van OCW, op de vraag welke kennis en vaardigheden van belang zijn om leerlingen voor te bereiden op de moderne samenleving. Het antwoord hierop blijft onderwerp van gesprek. Het SLO heeft bijvoorbeeld inmiddels een andere indeling gemaakt van de verschillende vaardigheden. *De definities van de vaardigheden die wij op deze pagina hanteren, zijn oorspronkelijk afkomstig van het SLO, tenzij een andere bron wordt genoemd.

21st Century Skills
met executieve functies voor:

Versterken van vaardigheden
Voorbereiding op de toekomst
Ontwikkelen van talenten

Meer informatie & advies

Of kies voor een: persoonlijk advies

Zij gingen je voor…

De elementen van de 21st Century Skills

 Veel vaardigheden die worden genoemd in het 21st Century Skills model zijn verweven met onze lesprogramma’s. Omdat de term gangbaar is op scholen en onderwijsinstanties gaan wij hieronder dieper in op enkele elementen van de 21st Century Skills. Daarbij leggen we uit hoe wij denken dat die vaardigheden naast de toekomstbestendigheid van leerlingen ook bijdragen aan hun talentontwikkeling.

Executieve functies

Voordat we ingaan op de 21e eeuwse vaardigheden, eerst meer over de executieve functies die daarmee onlosmakelijk zijn verbonden. Executieve functies zijn al die regelfuncties van de hersenen die ervoor zorgen dat je je eigen gedrag kunt regelen en besturen. De basis voor deze theorie is afkomstig van de neuropsycholoog Aleksandr Luria (1966). Executieve functies kunnen vanaf groep 1 al een rol spelen in bepaalde situaties en tijdens activiteiten op school.

 

Met elk van deze functies gaan de leerlingen tijdens onze lesprogramma’s aan de slag. “Baal je omdat de opdracht niet meteen lukt? Was je voorbereiding aan de lange kant, zodat je de opdracht vandaag niet afkrijgt? Weet je nog hoe je de robot koppelt aan je tablet?” Emotieregulatie, timemanagement en (werk)geheugen worden bij deze voorbeelden aangesproken. Meer over de excutieve functies, lees je op onze basisschool– en voortgezet onderwijs-pagina’s.

“Mooi om met de RobotWise lessen de verantwoordelijkheid en tegelijkertijd ook vrijheid aan de leerlingen te geven. Ze gaan zelfstandig samenwerken om aan de slag te gaan met de robots. Zo leren ze programmeren dat erg belangrijk is voor de toekomst en ook andere 21st Century Skills.”

Jari – groepsleerkracht 6 en 8 Palet-Zuid

Samenwerken op nr. 1!

Op scholen begint het samenwerken met wanneer leerlingen zich realiseren dat ze gezamenlijk een doel kunnen bereiken. Dit doen ze door elkaar aan te vullen en te ondersteunen waarbij zowel cognitieve als sociale vaardigheden aan bod komen. Door samen te werken zijn leerlingen bezig met hun persoonlijke ontwikkeling en het vergroten van hun sociale inzicht.

Wij leggen de nadruk op ‘Socializing through technology’. De technologie – de robots die de lessen speels en uitdagend maken – draagt bij aan socialisatie en een grotere interactie tussen de leerlingen. Hierbij is de technologie niet het doel, maar het middel dat de samenwerking tussen leerlingen bevorderd. Onze activiteiten voeren ze veelal in groepjes of in tweetallen uit in verschillende samenstellingen. Door elkaar te helpen bij vragen of activiteiten, zie je de samenwerking groeien.

Zone van Naaste Ontwikkeling en scaffolding

In de theorie van de Zone van Naaste Ontwikkeling van psycholoog Vygotsky staat dat een kind met behulp van anderen, ook vaardigheden en kennis kan ontwikkelen dat tot op dat moment nog net buiten het bereik/niveau ligt (1987, als geciteerd in Lidz & Gindis, 2003) 1. Het bieden van deze passende ondersteuning heet scaffolding.  Een kind krijgt dan begeleiding door een probleem bijvoorbeeld te versimpelen. Met de juiste begeleiding kan een leerling op school verder komen in zijn of haar ontwikkelingsproces en ontwikkeling van talenten. (vrij naar Vygostky 1984 als geciteerd in Bickhard 2013)2 Een volwassene kan die hulp bieden maar een leeftijdsgenoot met meer ervaring of kennis op dat gebied kan dat net zo goed.

 

Als onderdeel van ons co-teacher programma, delen wij onze kennis en ervaring met docenten. Wij leggen de gedachte achter onze lesprogramma’s uit en hoe zij al coachende een belangrijke rol in de talentontwikkeling van hun leerlingen kunnen spelen. Het mooie is om te zien dat niet alleen zij het verschil maken. Tijdens onze lessen zien wij én de leerkracht, situaties ontstaan tussen de leerlingen onderling waar de een de ander helpt zonder tussenkomst van een volwassene. Leren door samen te werken, activeert verschillende ontwikkelingsprocessen die alleen plaatsvinden wanneer een leerling samenwerkt met anderen. Een van de redenen waarom ze altijd in groepjes aan de RobotWise-opdrachten werken.

Digitale geletterdheid

Onder digitale geletterdheid verstaat het model van de 21e eeuwse vaardigheden onder andere de volgende vaardigheden:

  • Computational thinking
  • ICT-basisvaardigheden
  • Informatievaardigheden

Computational thinking

Computational thinking is op een logische manier denken waarbij je problemen oplost met behulp van digitale middelen. Belangrijk in dat proces is dat je in stappen denkt. Van formuleren van wat het probleem is, tot gegevens organiseren en analyseren. Vervolgens bundel je deze stappen om het vraagstuk digitaal op te lossen.

Tijdens het programmeren van onze sociale educatieve robots zijn leerlingen bezig met computational thinking. Het programmeren gaat in kleine stapjes waarbij ze commando’s invoeren als: “30 cm vooruit, naar links en gematigde snelheid”.  Tussendoor komen ze erachter of ze het juiste hebben ingevoerd. Gaat de robot bijvoorbeeld naar rechts in plaats van naar links en te hard dan gaan ze probleemoplossend en analyserend hun stapjes heroverwegen.

ICT-basisvaardigheden

Om de werking van computers te kunnen begrijpen en goed met technologische middelen te kunnen werken, heb je een goede ICT-basis nodig. Dit betekent dat je niet alleen moet begrijpen hoe technologie werkt, maar ook snapt wat de mogelijkheden en beperkingen zijn zodat je er op een juiste manier mee om kan gaan.

Zo leren leerlingen tijdens de RobotWise-activiteiten dat ze computers en robots eerst moeten verbinden en programmeren voordat ze wat doen, waarom dit nodig is en wat hun rol als mens is bij het gebruik van technologische hulpmiddelen.

Informatievaardigheden

Wanneer je informatie zoekt, is het analyseren en formuleren van informatie uit (digitale) bronnen van belang. Hoe je een bron kritisch op betrouwbaarheid controleert en relevante informatie uit bronnen selecteert en verwerkt, is een vaardigheid die zeker aan te leren is.

Bij onze thematische en vakoverstijgende lessen, gaan leerlingen bij activiteiten zelf ook op zoek naar informatie. Gaan ze zich bijvoorbeeld verdiepen in gewoontes bij andere culturen dan kunnen ze in aanraking komen met onvolledige, onbetrouwbare bronnen of verdwalen in de hoeveelheid informatie. We begeleiden ze bij dit leerproces zodat ze ook begrijpen waar hun informatie vandaan komt.

Probleemoplossend vermogen

Probleemoplossend vermogen is het vermogen om een probleem te (h)erkennen en tot een plan te komen hoe het probleem op te lossen is. In de steeds vernieuwende digitale wereld is het een pre als je het vermogen bezit om met die veranderingen om te kunnen gaan. De stappen die je hierbij volgt, zijn:

  • Problemen signaleren, analyseren en definiëren
  • Oplossingsstrategieën kennen, bedenken, selecteren en gebruiken
  • Patronen herkennen
  • Weloverwogen beslissingen nemen bij het oplossen van een probleem

Een voorbeeld waar leerlingen hun probleemoplossend vermogen inzetten, is bij de robot Ozobot. Deze reageert op kleurcodes en getekende lijnen. Hoe los je het op als Ozobot de bocht niet neemt of niet reageert op de getekende kleurcommando’s? Doordat leerlingen leren om problemen op te delen in stukken en om patronen te herkennen, ondervinden ze dat er vaak meerdere oplossingen werken. Een minder scherpe bocht maken of lijnen beter laten aansluiten, kan bij deze robot een van de oplossingen zijn. Wat we bij het probleem oplossen een belangrijk onderdeel vinden, is het aanleren van abstract redeneren. Zonder al te veel voorkennis zelf dingen uitzoeken waarbij het hele proces naar een oplossing toe belangrijker is dan de oplossing zelf.

Creatief denken & handelen

Creatief denken is hét vermogen om nieuwe relevante ideeën te verzinnen voor bestaande vraagstukken. “Leerlingen die creatief kunnen denken en handelen in de klas, stellen meer vragen, experimenteren met nieuwe ideeën, zien verbanden tussen dingen die er meestal op het eerste gezicht niet direct zijn en kunnen kritisch denken.” (Morris, 2006) 3  Creativiteit is een zeer complexe vaardigheid waarbij verschillende cognitieve processen betrokken zijn en kan worden getypeerd als het gemakkelijk kunnen overschakelen van de ene naar de andere gedachtegang. Howard-Jones, 2002). 4

 

Tijdens de RobotWise-opdrachten stimuleren we creativiteit. Onze lessen zijn aan de hand van storytelling zodat leerlingen meteen een fantasiewereld worden ingetrokken. Hun eigen creativiteit kunnen ze bijvoorbeeld ook kwijt in de Scratch-les. Hier verzinnen leerlingen eigen verhalen met zelfbedachte personages om die vervolgens zo te programmeren zoals zij voor ogen hebben. Ook offline gaan klassen op een creatieve wijze aan de slag. Ze ontwerpen verkeerspleinen en doolhoven waarbij ze allerlei materialen kunnen gebruiken en toepassen.

Zelfregulering; autonomie en eigenaarschap

Dit gaat over het zelfstandig handelen en het kunnen nemen van je eigen verantwoordelijkheid. Zelfregulering stimuleert leerlingen om het eigen denken, handelen en leren te organiseren, te sturen en te controleren. Vaardigheden die ze kunnen gebruiken zowel thuis, op school of later tijdens hun werk.

 

In onze doorstroomlessen, die starten in groep 8 en verder gaan in de brugklas, is er veel aandacht voor zelfreflectie. In groep 8 vullen ze in wat ze lastig vinden. Door tussentijds en aan het eind terug te kijken op wat ze eerder opschreven hebben, toont ze hoe ze gegroeid zijn. Met kleine stappen en door kleine successen ook te vieren, leren ze hoe ze hun eigen verantwoordelijkheid kunnen nemen, door te zetten en creëren ze zelfvertrouwen. Ook hierbij is de rol van de leerkrachten als coach weer erg belangrijk. Zij kunnen sturen op zelfstandig handelen en het pakken van eigenaarschap om de autonomie van een leerling te vergroten.

De wereld van RobotWise

Met onze lesprogramma’s en onze didactische denkwijze willen wij de talenten van leerlingen naar voren laten komen en versterken. Daarvoor integreren wij in combinatie met de executieve functies én meer. Alle unieke talenten die leerlingen bezitten, hebben ze nu en later nodig om een eigen plek in de maatschappij te creëren. Daar willen wij graag aan bijdragen.

 

1 Lidz C.S. & Gindis, B. (2003). Dynamic assessment of the evolving cognitive functions in children. In Kozulin,A. et al. (eds), Vygotsky’s educational theory in cultural context (Chapter 5). Cambridge; Cambridge University Press.Vygotsky (1987, als geciteerd in Lidz & Gindis, 2003)
2 Bickhard, M., (2013). Scaffolding and Self-scaffolding: Central aspects of development. In L.T., Winegar & J. Valsiner, Children’s development within social context (pp. 33-35). Hillsdale, New Jersey: Erlbaum associates.
3 Morris, W. (2006). Creativity – Its place in education. (p.4). Future Edge Ltd, New Plymouth New Zealand.
4 Howard-Jones, P. A. (2002). A Dual-state Model of Creative Cognition for the Classroom Supporting Strategies that Foster Creativity. International Journal of Technology and Design Education, 12, 215-226. DOI: 10.1023/A:1020243429353.

Wil je meer weten?
Laat je gegevens achter en wij helpen je snel verder, ga naar: informatie aanvragen. Voor direct contact kun je ook met: 06 – 50 92 92 95